Sultan Abdülmecid tarafından yaptırılan Dolmabahçe Sarayı’nın Saray Mutfakları (Matbah-ı Âmire) binasında açılan “Saray Koleksiyonları Müzesi”; Sanat Galerisi, Müze ve Depo olmak üzere üç bölümden oluşmaktadır.

Son dönem Osmanlı saraylarında kullanılan objelerin bir araya getirildiği Saray Koleksiyonları Müzesi’nde Dolmabahçe, Beylerbeyi, Topkapı ve Yıldız sarayları ile Aynalıkavak, Küçüksu, Ihlamur ve Maslak kasırları objelerinin yanı sıra Yıldız Porselen ile Hereke Halı ve Dokuma fabrikaları ürünleri de bulunmaktadır. Saray Koleksiyonu sipariş, satın alma veya hediye yoluyla oluşmuştur.

Sergileme, temalarına göre ayrılarak belli bir kompozisyon içinde düzenlenmiştir.

Sultan II. Abdülhamid Han Koleksiyonu

Yıldız Sarayı’ndan Saray Koleksiyonları Müzesi’ne nakledilen, Sultan II. Abdülhamid’in şahsi eşyaları ile 25. cülûs (tahta çıkma) hediyelerinden seçkin örneklerin yer aldığı koleksiyonla müzede yeni bir sergi düzenlemesine gidilmiştir. Sultan II. Abdülhamid’in kendisinin kullandığı faytonun yanı sıra Sultan’a ait kılıç, kamçı, tesbihler ve marangozluk takımları da saltanat boyutunda eserler olarak dikkati çekmektedir. Sultan II. Abdülhamid’e takdim edilmiş 25. cülûs hediyelerinden oluşan son derece geniş bir koleksiyonun kıymetli parçaları olan Gümüş Bina Maketi, Sultan III. Ahmed Çeşmesi Maketi, Telgraf Direği Modeli gibi eserler de müzede sergilenmektedir.

Çocuk Kıyafetleri

Millî Saraylar Tekstil Koleksiyonu’nda bulunan çocuk kıyafetleri arasında pamuklu ve tülbent gibi ince iç giyim grubu zıbınlar ile mintanlar, pabuçlar ve çeşitli çocuk şapkalarının yanı sıra kundak takımı, yorganlar ve bohçalar bulunmaktadır. Koleksiyonda bulunan az sayıdaki çocuk kıyafeti, dönemin saray çocuk giyimi ve eşyaları hakkında bizleri aydınlatacak birer belge niteliği taşımaktadır.

Eğitim ve Oyun Gereçleri

Son Halife Abdülmecid’in kızı Dürrüşehvâr Sultan’ın 10 yaşına kadar kullandığı eğitim ve oyun gereçleri, saray çocuklarının eğitimi ve gündelik yaşamıyla ilgili fikir vermektedir. Bu oyuncak ve eğitim gereçleri bir hanedan üyesinin yetiştirilmesinde gösterilen önemi vurgulamasının yanı sıra aydın bir kişiliğe sahip olan Halife Abdülmecid’in kızını yetiştirirken gösterdiği yakın ilgiyi yansıtması bakımından da oldukça önemlidir.

Mobilya

Saray hayatının günümüze ulaşmış hatıraları arasında bulunan, üslupları ve üretildikleri yerler açısından çeşitlilik gösteren mobilyalar, koleksiyonda önemli bir yere sahiptir. Bu eserler günümüzde arşiv belgeleri ve fotoğraflar sayesinde orijinal yerlerinde sergilenebilmektedir. Müzede yer verilmiş olan az sayıda eser, depolanmış mobilyalardan seçilmiş örneklerdir.

Hat Sanatı ve Yazı Takımları

Hat Sanatı ve Yazı Takımları Koleksiyonu’nda hokka, makta, kalemtıraş, makas, kâğıt ağırlığı, kâğıtlık, cilbend, Osmanlı resmî ve sosyal hayatında önemli rol oynayan mühürler ve Osmanlı Devlet Arması ile dinî objeler grubundan çini levhalar, zemzem sürahileri, buhurdan ve gülâbdanlar sergilenmektedir.

Porselen 

Osmanlı Devleti’nin son dönemine tanıklık etmiş saray, köşk ve kasırlarında dönemin yaşam tarzını, sanat anlayışını günümüze taşıyan zengin koleksiyonlardan biri de porselen koleksiyonudur. 19. yüzyılda, Osmanlı Devleti ile siyasî, kültürel ve ekonomik ilişki içinde bulunan ülkelerin başında Fransa, Almanya ve İngiltere gelmektedir. Bu ülkelerden satın alınan ya da yabancı devlet adamlarının protokol hediyeleri olan porselenler, koleksiyonun önemli bir bölümünü oluşturmaktadır. Ayrıca koleksiyonda Yıldız Porselen ürünleri de önemli bir yer tutmaktadır.

İşlemeli Eserler

Millî Saraylar Tekstil Koleksiyonu’nda bulunan işlemeli eserler grubu, 19. yüzyıl sonu ile 20. yüzyılın başına tarihlenen ve yeni sanat akımları ile geleneksel sanatın yeniden yorumlandığı özgün örneklerden oluşmaktadır. Koleksiyonda sitil puşideleri, sofra puşideleri, seccadeler, şerbet mahramaları, abdest havluları, kadın kıyafetleri, dinî örtüler başta olmak üzere çok çeşitli malzemelerden işlemeli eserler bulunmaktadır. Osmanlı Devleti’nin son döneminde çarşı ustaları, harem halkı ve kız sanayi mektepleri tarafından yapılmış işlemeler, koleksiyonun önemli parçalarıdır. Koleksiyon, geç dönem Osmanlı saray işlemeleri ile ilgili belge niteliğindedir.

Gümüş Sofra Takımları

Bu bölümde, Avrupa ile diplomatik ilişkilerin yoğunlaştığı 19. yüzyılda Osmanlı Devleti’nin üst düzey misafirlerini ağırlamak için verdiği resmî ziyafetlerde kullanılan gümüş üzerine altın kaplama sofra takımından örnekler yer almaktadır. Bu örnekler, aynı zamanda sofra âdâbının değiştiği 19. yüzyılda sofra malzemelerinin de nasıl çeşitlendiğini göstermektedir.

Hereke Fabrika-i Hümâyûnu

Bu bölümde Hereke Fabrika-i Hümâyûnu’nda üretilmiş kumaşlara yer verilmektedir. Hereke Fabrikası, dokuma fabrikası olarak bir prestij aracı olmuş, devleti temsilen zamanın uluslararası sergi ve fuarlarında pek çok ödüller, diplomalar ve nişanlar kazanmıştır. Sadece saray için üretim yapan Hereke Fabrika-i Hümâyûnu, Osmanlı saraylarının tefrişinde kullanılan perdelik ve döşemelik kumaşların yanı sıra saray için çeşitli tekstil ürünleri ve çok çeşitli kumaşları da dokumuştur.

Aydınlatma  Vitrini

Millî Saraylar Koleksiyonu’nun önemli kısmını oluşturan aydınlatma araçları, 19. yüzyılın teknoloji ve sanat harikası dev boyutlu kristal avizeleriyle küçük bir el şamdanı arasında geniş bir yelpazeye yayılmaktadır. Koleksiyonun en görkemli kısmını kristal avize ve şamdanlar oluşturmaktadır.  

Kristal eserlerin yanı sıra müzede sergilenmekte olan günlük hayatın aydınlatma araçları şamdan, lamba, aplik, paraçol, fener ve kandiller; mum, havagazı ve elektriğin ışık kaynakları olarak kullanıldığı 19. yüzyıl aydınlatma tarihini de izlenebilir kılmaktadır.

Isıtma, Sağlık ve Sanayi Araçları

Avrupa’da 18. ve 19. yüzyılda inşa edilmiş güç ve iktidar simgesi görkemli kraliyet saraylarına karşı, Osmanlı hanedanı da 19. yüzyılda, İstanbul’da cihan imparatorluğu vasfını vurgulayacak saraylar, köşk ve kasırlar yaptırmıştır.

19. yüzyılda Sanayi Devrimi’nin etkisiyle Avrupa ülkeleri ve Amerika’da art arda ortaya çıkan buluşlarla çok çeşitli araç-gereç, makine ve ürünün imali sağlanmıştır. Bunlar Osmanlı sarayında hem yakından izlenmiş hem de kısa zamanda saraya girmiştir. 

Aynı dönemde inşa edilen yeni saray, köşk ve kasırlara aydınlatma, ısıtma, iletişim, bahçecilik, yazışma, mutfak ve sağlık gibi alanlarda günlük hayatı kolaylaştıran pek çok araç-gereç, alet ve makine alınmıştır. Saray koleksiyonlarında, fırından ilaçlama aletine, havagazlı ısıtıcıdan daktiloya, krema makinesinden telefona, tekerlekli sobadan gramofona, ütüden sinema makinelerine, tıraş masasından elektroşok cihazına kadar çok çeşitli işlevlere sahip ürünler bir araya getirilmiştir. 

Saatler ve Müzik Aletleri 

Osmanlı hanedanının her ferdinin mûsıkî ile ciddi bir ünsiyet ve ilişkisi olmuştur. Çok kıymetli bestekârlar ve sazendeler çıkaran bu soyda en azından bir sazı iyi derecede çalmak ve incelikli bir mûsıkî zevkine sahip olmak gayet olağandır. Müzik aletleri ve saat koleksiyonu ile önemli bir yere sahip olan Millî Saraylar koleksiyonları içinden seçilen 19. yüzyıl sonu Hamburg yapımı Stainway duvar piyanosu, Saray Koleksiyonları Müzesi’nde sergilenmektedir.

Kitap

Bu bölümde Dolmabahçe Sarayı Halife Abdülmecid Kütüphanesi’nden seçilmiş eserler bir araya getirilmiştir.

Depo

Millî Saraylar bütününü oluşturan 19. yüzyıl saray, köşk ve kasırlarında, gerek günlük yaşam içinde gerekse özel günlerde kullanılmış, sayıları on binlerle ifade edilen pek çok eşyaya bugünkü tefriş düzeni içinde yer verilememiştir. 

Saray, köşk ve kasırların farklı mekânlarındaki depolarda muhafaza edilen bu eserlerin, uygun iklim koşullarında, ideal şartlarda ve aynı zamanda izlenebilir tek bir depoda korunması hedeflenmiş, olası bir deprem riski de göz önünde tutularak günümüz müzecilik anlayışına göre her tür objenin (porselen, cam, tekstil, ahşap, metal vs.) korunması için uygun şartların sağlandığı yeni bir depo düzenlenmiştir. 18 Ekim 2016 tarihi itibarıyla ziyarete açılan depo, ülkemizde bu anlamda düzenlenmiş ilk ve tek depo kimliğine sahiptir.

• Müze Kart; aşağıdaki istisnalar hariç, Milli Saraylar Başkanlığına bağlı bütün saray, köşk, kasır, müze ve tarihi fabrikalarda geçerlidir.
  • Topkapı Sarayı’nın Harem ve Aya İrini bölümlerinde, Dolmabahçe Sarayı Selamlık bölümünde, Milli Saraylar Beykoz Cam ve Billur Müzesi ile Küçüksu Kasrı Mesire Alanı ve Beykoz Mecidiye Kasrı Mesire Alanı'nda Müzekart geçmemektedir.
  • Dolmabahçe Sarayı’nın Selamlık bölümünü ziyaret etmek isteyen Müzekart sahibi yerli ziyaretçiler için indirimli Selamlık bileti hizmeti sunulmaktadır.
• Kombine Biletlerde;
  • Topkapı Sarayı Kombine Biletleri, satın alındığı tarihten itibaren 1 gün süreyle geçerlidir.
  • Dolmabahçe Sarayı Kombine Biletleri satın alındığı tarihten itibaren 1 ay süreyle geçerlidir. Bu süre, farklı mekanlarda kullanım için geçerlidir. 1 aylık süre içinde aynı mekân sadece 1 defa gezilebilir.
• Yerli/yabancı 0-6 yaş arası bütün ziyaretçiler için saray, köşk, kasır, müze ve tarihi fabrikalar ücretsizdir.
• Öğrenci kimlik belgesini ibraz eden 07-25 yaş arasındaki öğrencilere indirimli bilet hizmeti sunulmaktadır.
  • Topkapı Sarayı, 18 yaşından küçük T.C. ve K.K.T.C. vatandaşları için ücretsizdir. 18-25 yaş (25 yaş dâhil) arası T.C. ve K.K.T.C. vatandaşı öğrenciler için Topkapı Sarayı’nda indirimli bilet geçerlidir.
  • Yabancı öğrenciler, indirimli biletin 2 katı ücretle gezerler.
  • 12-25 yaş arası yabancı öğrencilerden Uluslararası Öğrenci Kimlik Kartını (ISIC: International Student Identity Card) fiziki olarak ibraz edilmesi talep edilir.
• Milli Saraylar Beykoz Cam ve Billur Müzesi, 12 yaşından küçük yerli/yabancı ziyaretçiler için ücretsizdir.
• Milli Saraylar Başkanlığına bağlı saray, köşk, kasır, müze ve fabrikalara 20 kişi ve üstü ziyaretçi getiren tur şirketlerine %20 indirim uygulanır.
• Tematik Turlar, 3 tam ve üzeri bilet ile gerçekleştirilir.
• Resmi tatil ve dini bayramlar; saray, köşk ve kasırların kapalı olduğu günlere denk geldiğinde; saray, köşk ve kasırlar ziyarete kapalı olacaktır.
• Saray, Köşk ve Kasırlarımıza silah ile girmek yasaktır. (Kolluk kuvveti dahil)